Ne zaman Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık (STD) Testlerini Yaptırmalıyım? Hangi testi yaptirmaliyim?
Ne zaman Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık (STD) Testlerini Yaptırmalıyım? Hangi testi yaptirmaliyim?
Cinsel olarak aktifseniz, cinsel yolla bulaşan hastalıklar için test yaptırmak sağlığınızı korumak için yapabileceğiniz en önemli şeylerden biridir. Doktorunuzla cinsel geçmişiniz ve cinsel yolla bulaşan hastalık testleri hakkında açık ve dürüst bir konuşma yaptığınızdan emin olun ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar için test edilmenizin gerekip gerekmediğini sorun. Doktorunuz ile cinsel yolla bulaşan hastalıklar hakkında konuşmaktan çekiniyorsanız, gizli ve ücretsiz veya farkli maliyetli testler sağlayan birçok laboratuvar vardır.
Aşağıda STD testi önerilerine yönelik bilgiler yer almaktadır:
- 13 ila 64 yaş arasındaki tüm yetişkinler ve ergenler en az bir kez HIV için test edilmelidir.
- 25 yaşından küçük tüm cinsel olarak aktif kadınlar, her yıl gonore ve klamidya için test edilmelidir. 25 yas ve üzeri yeni veya birden fazla seks partneri olan kadinlar veya cinsel yolla bulaşan bir hastaliga sahip sexs partnerine sahip gibi risk faktörleri olan 25 yaş ve üstü kadınlar da her yıl gonore ve klamidya için test edilmelidir.
- Hamile olan herkes hamileliğin erken döneminden başlayarak sifiliz, HIV, hepatit B ve hepatit C için test edilmelidir. Enfeksiyon riski taşıyanlar, hamileliğin erken döneminden başlayarak klamidya ve gonore için de test edilmelidir. Bazı durumlarda tekrar testi gerekebilir.
- Erkeklerle seks yapan tüm cinsel açıdan aktif gay, biseksüel ve diğer erkekler test edilmelidir:
-Frengi, klamidya ve gonore için yılda en az bir kez. Birden fazla veya anonim partneri olanlar daha sık test edilmelidir (örn. her 3 ila 6 ayda bir).
-HIV için yılda en az bir kez ve daha sık HIV testinden fayda görebilir (örn. her 3 ila 6 ayda bir).
-HIV ile yaşıyorsanız, hepatit C için yılda en az bir kez.
- Kendilerini enfeksiyon riskine sokabilecek cinsel davranışlarda bulunan veya enjeksiyonlu ilaç ekipmanını paylaşan herkes, yılda en az bir kez HIV testi yaptırmalıdır.
- Oral veya anal seks yapmış kişiler, sağlık uzmanlarıyla boğaz ve rektal test seçenekleri hakkında konuşmalıdır.
Genita uçuk
Uzmanlar genellikle semptomları veya diğer risk faktörleri olan kişiler için genital herpes testi yapılmasını önerir. Herpes enfeksiyonu olan çoğu insanda hiçbir belirti görülmez ancak yine de virüsü başkalarına bulaştırabilir. Uzman doktorunuz test icin bir doku örneği veya kabarcık veya erken ülser kültürü alabilir ve bunları bir laboratuvara gönderebilir. Ancak negatif bir test sonucu, özellikle semptomlarınız varsa, her zaman uçuk olmadığınız anlamına gelmez.
Bir kan testi, geçmişte herpes enfeksiyonu geçirip geçirmediğinizi de söyleyebilir, ancak sonuçlar her zaman güvenilir değildir. Bazı kan testleri, doktorunuzun iki ana herpes virüsü türünden hangisine sahip olduğunuzu görmelerine yardımcı olabilir.
Tip 1, genital yaralara da neden olabilse de, genellikle uçuklara neden olan virüstür.
Tip 2, genital yaralara daha sık neden olan virüstür. Yine de, testin ne kadar hassas olduğuna ve enfeksiyonun aşamasına bağlı olarak sonuçlar net olmayabilir. Yanlış pozitif ve yanlış negatif sonuçlar mümkündür.
HPV
Insan papilloma virüsü (HPV) türleri rahim ağzı kanserine neden olabilir. Diğer HPV türleri genital siğillere neden olabilir. Cinsel olarak aktif birçok insan hayatlarının bir noktasında HPV'ye yakalanır ancak hiçbir zaman semptom göstermez. Çoğu zaman virüs iki yıl içinde kendiliğinden yok olur.
Erkekler için düzenli HPV testi önerilmemektedir. Bunun yerine sağlık uzmanları, genital siğiller gibi semptomları olan erkekleri test etmeyi seçebilir. Siğilin bir örneği alınır ve bir laboratuvara gönderilir.
Kadınlarda HPV testi şunları içerir:
- Pap smear testi: Servikste düzensiz hücreler olup olmadığını kontrol eden pap testleri, 25 ila 65 yaş arasındaki kadınlara her üç yılda bir önerilir.
- HPV testi: 25 ila 65 yaş arasındaki kadınlar, önceki test sonuçları standart aralık içindeyse, tek başına HPV testi veya her beş yılda bir Pap testi ile birlikte HPV testi yaptırmalıdır. Rahim ağzı kanseri riski yüksek olanlar veya Pap veya HPV testlerinde düzensiz sonuçlar verenler için testler daha sık yapılabilir. HPV ayrıca vulva, vajina, penis, anüs ve ağız ve boğaz kanseriyle de bağlantılıdır. Aşılar hem erkekleri hem de kadınları bazı HPV türlerinden koruyabilir. Ancak en çok 9 ila 26 yaşları arasında yapildiginda etkilidirler.
Klamidya ve gonore
Ulusal yönergeler, aşağıdakiler için yıllık tarama yapılmasını önermektedir:
- 25 yaşın altındaki cinsel olarak aktif kadınlar
- 25 yaşından büyük ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyon riski yüksek olan kadınlar - örneğin yeni bir eşle veya birden çok eşle seks yapmak gibi
- Erkeklerle seks yapan erkekler
- HIV'li insanlar
- Erkeklerle seks yapan trans kadınlar
- İradeleri dışında cinsel ilişkiye girmeye veya cinsel faaliyette bulunmaya zorlanan kişiler
Sağlık uzmanları, idrar testi veya sürüntü kullanarak insanları klamidya ve gonore açısından test eder. Sürüntü erkeklerde penis içinden, kadınlarda ise rahim ağzından alınır. Numune daha sonra bir laboratuvarda incelenir. Tarama önemlidir, çünkü semptomlarınız yoksa enfekte olduğunuzu bilemeyebilirsiniz.
HIV, sifiliz ve hepatit B/C
Uzmanlar 15 ila 65 yaşları arasindaki kisilere, sağlık bakımının rutin bir parçası olarak en az bir kez HIV testi yaptırmasini teşvik ediyor. Daha genç kisiler veya daha yaşlı yetişkinler, yüksek bir CYBE riski taşıyorlarsa test edilmelidir.
Ulusal yönergeler, 18 ila 79 yaş arasındaki tüm yetişkinler için hepatit C taraması önermektedir. Hepatit A ve B için aşılar mevcuttur ve genellikle doğumda verilir. Aşılanmamış yetişkinler, hepatit A veya B'ye yakalanma riski yüksekse aşılanabilirler.
Aşağıdaki risk faktörlerinden herhangi birine sahipseniz, sağlık uzmanınızla HIV, sifiliz veya hepatit testi hakkında konuşun:
- enfeksiyon belirtileri
- Sizi diğer CYBE'ler için daha fazla risk altına sokan başka bir CYBE için pozitif test
- Son testinizden bu yana birden fazla cinsel partnere sahip olmak (veya partnerinizin birden fazla partnerinin olmasi)
- İntravenöz (IV) ilaç kullanımı
- Erkeklerle seks yapan erkekler
- Hamile olmak veya hamile kalmayı planlamak
- İsteğiniz dışında cinsel ilişkide bulunmaya veya cinsel faaliyette bulunmaya zorlanmak
Uzman doktorunuz, sahip olabileceğiniz herhangi bir genital yaradan bir kan örneği veya sürüntü alarak sizi sifiliz için test eder. Numune bir laboratuvarda inceler. Uzman doktorunuz ayrıca HIV ve hepatiti test etmek için de bir kan örneği alır.
Riskli bir cinsel ilişkiden ne kadar sonra test edilebilirsiniz?
Her STD'nin kendi kuluçka dönemi vardır. Bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar için vücut, birkaç gün gibi kısa bir sürede antikorlar ve semptomlar üretmeye başlar. Diğerleri için semptomların ortaya çıkması haftalar veya aylar alabilir.
En yaygın cinsel yolla bulaşan hastalıklardan bazıları için kuluçka dönemlerinin aralıkları tabloda gösterilmiştir:
Erken Teşhis ve Tedavinin Faydaları
Bir cinsel yolla bulaşan hastalığınız olabileceğini düşünüyorsanız, cinsel aktiviteye girmeyi bırakıp tedavi olmanız önemlidir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların erken teşhisi ve tedavisi, kendiniz, cinsel partnerleriniz ve onların cinsel partnerleri arasında cinsel yolla bulaşan hastalıkların bulaşmasını durdurmada önemli bir rol oynar. Bazı durumlarda hayatınızı bile kurtarabilir.
Tedavi edilmemiş cinsel yolla bulaşan hastalıkların potansiyel risklerinden bazıları şunlardır:
- Kadınlarda tedavi edilmemiş klamidya ve gonore kaynaklı pelvik inflamatuar hastalık ve kısırlık
- Kadınlarda tedavi edilmemiş HPV'den rahim ağzı kanseri
- Tedavi edilmemiş bakteriyel cinsel yolla bulaşan hastalıklar, HIV ve hepatit B'den kaynaklanan gebelik ve doğumla ilgili riskler
- Tedavi edilmemiş sifilizden organ hasarı, bunama, felç veya ölüm
Cinsel sağlığınıza dikkat etmek önemlidir. Herkes cinsel yolla bulaşan hastalık durumunu size gönüllü olarak açıklamaz. Sorular sorarak, yeni cinsel partnerleri tarayarak ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar hakkında açık ve dürüst tartışmalar yaparak cinsel sağlığınızın kontrolünü elinize alabilirsiniz.